dialectiek

Oorspronkelijk de kunst van het gesprek (met zichzelf of met anderen), meer in het bijzonder de kunst van de bewijsvoering. Zeno van Elea wordt wel beschouwd als de uitvinder van de dialectiek. Bij de sofisten ontaardt de dialectiek soms tot 'logica van de schijn', namelijk het streven om aan onwetendheid of zelfs opzettelijke misleiding de schijn van waarheid te geven. Voor Hegel is dialectiek de geëigende methode van de filosofie, het is de ontwikkeling van de begrippen volgens de eigen innerlijke wetmatigheid (van these, via antithese naar synthese) en omdat het Zijn niets anders is dan de afspiegeling van de begrippen, is ze de ontwikkeling van het Zijn als zodanig. Elk gebrekkig zijnde (these) roept zijn tegendeel op (antithese), waarna de tegenstellingen op een hoger plan worden verzoend tot een synthese, die op haar beurt weer als these fungeert, enzovoort.