neologisme
Nieuw, nog niet ingeburgerd woord of uitdrukking. Neologismen bestaan maar kort: ze slaan aan en worden gewoon onderdeel van de woordenschat, of verdwijnen als eendagsvlieg weer uit het spraakgebruik. Typische voorbeelden zijn de nieuwigheden die kranten en tijdschriften rond de jaarwisseling als de woorden van het afgelopen jaar presenteren. Omgekeerd kunnen bestaande woorden en uitdrukkingen ook in onbruik raken of ouderwets gaan aandoen, soms doordat het begrip dat zij aanduiden uit de tijd raakt, soms doordat er een vervangend neologisme opkomt. Dan worden het archaïsmen. Zo is 'beroerling' vervangen door 'relschopper' of 'opstandeling', al is het overdrachtelijk nog gangbaar voor 'rotvent'. Verder is de 'dienstmaagd' uitgestorven en de 'barbier' vervangen door de 'kapper'.
Welke adellijke familie speelde de hoofdrol in De scharlaken stad van Hella Haasse?
ooievaar
Geluksbrenger. De terugkerende ooievaars werden gezien als voorboden van de lente. En als een paar op een dak van een huis nestelde, geloofde men dat de bewoners een voorspoedig jaar tegemoet gingen. De ooievaar als brenger van kindertjes stamt uit Duitsland en is pas begin negentiende eeuw naar Nederland overgewaaid. Het paste wel bij de tijd dat nog niet openlijk over seksualiteit en geboorte werd gesproken. De gewoonte om als een kind is geboren een houten ooievaar in de tuin te zetten komt ook uit Duitsland maar is in Nederland van later datum, zo begin twintigste eeuw.
